Hart voor The Beatles

Afgelopen zaterdag was het zover. Maarten 't hart was weer eens in zijn geboortestad Maassluis, mijn woonplaats, om zijn nieuwste roman "Verlovingstijd" te signeren. Drie jaar geleden was hij er ook om "Het psalmenoproer" te signeren. Net als toen had ik twee plastic tassen vol met boeken van de schrijver. Zoveel waren er weer bijgekomen in de afgelopen drie jaar. Toen hij me zag binnenkomen in boekhandel "Het Keizerrijk" moest hij lachen. Telkens wanneer de stroom mensen ietsje kleiner werd, tekende hij mijn boeken. Alleen in de nieuwste boeken "Verlovingstijd" en "Het dovemansorendieet" zette hij tevens datum en plaats.

Na afloop stelde ik hem de prangende vraag of hij echt zo'n hekel aan The Beatles heeft als hij in zijn laatste roman beschrijft. Nou, dat valt wel mee. Hij speelt wel eens "Yesterday" op het orgel en hij overweegt zelfs de onlangs verschenen box met geremasterde CD's aan te schaffen. Is hij bekeerd? In ieder geval een pak van mijn hart.

Verlovingstijd

Heb vandaag Maartens nieuwste roman "Verlovingstijd" uitgelezen. Uiterst vermakelijke literatuur. Geen literatuur met een grote "L", geen "Max Havelaar" of "Ontdekking van de hemel", maar gewoon een lekker leesbaar boek, waarin veel te lachen valt.

Na de begrafenis van haar tweede echtgenoot bekent de moeder aan één van haar zoons (de hoofdpersoon) dat haar tweede man eigenlijk haar eerste had moeten zijn, maar dat zijn vader er tussen kwam. Het verhaal gaat daarna in op de jeugd van de hoofdpersoon. Telkens als hij verliefd wordt op een meisje raakt zijn vriendje Jouri ook geïnteresseerd in dat meisje en gaat hij er uiteindelijk met de buit vandoor, omdat hij knapper is. Ook geestelijk lijkt hij knapper, maar op het eind van het boek blijkt het allemaal anders te hebben gezeten. Het boek speelt verder grotendeels in Leiden, waar de beide vrienden, want de hoofdpersoon blijft Jouri ondanks alles trouw, gaan studeren. Verschillende medestudenten en vooral -studentes passeren de revue. Zoals gezegd blijkt op het eind van het boek alles anders te zitten, maar dat ga ik natuurlijk niet verklappen. Lees het boek zelf maar. Vooral de anekdotes over de flatulentie (winderigheid, vaak gepaard gaand met een volle broek) van de hoofdpersoon (die niet bij naam genoemd wordt) zijn hilarisch!

Uiteraard kan 't Hart het ook in deze roman weer niet laten zijn liefde voor de enige ware muziek, de klassieke, ten toon te spreiden. En natuurlijk krijgen christelijk geloof en bijbel er weer behoorlijk van langs. Kenners van 't Harts werk, zoals ik, hebben het allemaal al eens eerder en beter verwoord gezien. Ach, de kracht van de herhaling zullen we maar zeggen?

En tja, zoals de klassieke muziek wordt opgehemeld, zo wordt de popmuziek weer eens de grond in geboord. Ook dat is niet nieuw bij ’t Hart. Elvis Presley wordt steevast aangeduid als "Dat Brylcreammonster uit Memphis" en van de Stones en de Beatles deugt ook niks. Nou mag hij die eerste twee namen wat mij betreft gerust afkammen, maar dat hij The Beatles als “tinnef” bestempelt berust bij Maarten duidelijk op een vooroordeel. Waarschijnlijk kent hij The Beatles alleen als de gillendemeidenband die zij in het begin was, maar niet als serieuze studioband die door heftig experimenteren de schitterendste nummers voortbracht en niet enkel rotherrie!

Maar, 't Hart kan bij mij een potje breken. Zijn optreden bij Pauw en Witteman op dinsdag 8 september jongstleden was fantastisch en als het goed is zie ik hem zaterdag 26 september a.s wanneer hij weer eens in Maassluis komt signeren. Ik zal er verslag van doen!

Veel mensen, vooral uit christelijke hoek, kunnen ’t Hart niet velen. Zijn denkbeelden over het geloof die in zijn proza en vooral in de twee delen “De Schrift betwist” naar voren worden gebracht zullen veel oprechte christenen pijn hebben gedaan. Hoewel ik mij serieus afvraag of de mensen die hem het hardst aanvallen die twee boeken überhaupt gelezen hebben, laat staan de rest van zijn oeuvre. Ik heb alles van hem in mijn bezit én gelezen: romans, verhalen, essays, columns en boeken over muziek, literatuur en biologie/dierengedrag (ethologie, zijn vakgebied). Ik ben het lang niet altijd met hem eens, maar ik ben evenmin gemakkelijk te kwetsen. Ik wil in zijn verdediging het volgende zeggen. Vroeger bij Maarten thuis was het enige dat hij te lezen en te horen kreeg de Bijbel en de psalmen. De leesgierige Maarten, die als eerste van zijn klas goed kon lezen, kent die Bijbel dan ook van voor naar achter en vice versa. Ook de psalmen hebben geen geheimen voor hem. Maar, de jonge Maarten wilde meer. Hij wist dat er boeken bestonden waar hij alleen maar van kon dromen en hij hoorde bij toeval een muziekwerk waarvan hij het bestaan voorheen niet wist. Het was een klassiek stuk. Het begin van een liefde die nooit meer is overgegaan en die zelfs zijn liefde voor de literatuur zou overtreffen. Maar in het toen zwaar christelijke Maassluis was geen plaats voor wereldse boeken en goddeloze muziek. Ik denk dan ook dat Maartens latere aversie tegen het geloof voornamelijk hieruit voortkomt. Hij ageert tegen dat geloof, omdat het hem vroeger veel vreugde ontnam. Natuurlijk zag de hoogbegaafde jonge Maarten dingen in de kerk die hij niet begreep en las hij in de Bijbel zaken die hem onwaarschijnlijk of tegenstrijdig leken, maar daarin ligt niet de hoofdoorzaak van zijn afvalligheid. Ik ben geneigd te geloven dat, hadden zijn ouders hem toen vrij gelaten in zijn literatuur- en muziekkeuze, zijn geloofsaversie kleiner was geweest.

Ondanks dat alles schrijft hij met grote liefde over zijn ouders, en maakt hij hun religieuze rituelen en denkbeelden in zijn romans en verhalen nooit écht belachelijk. Dat kan hij toch niet over zijn hart verkrijgen. Leest u bijvoorbeeld eens “De aansprekers”. Een aangrijpend boek over zijn vader. Daar spreekt ontzettend veel liefde uit. Ook in “De vlieger” speelt Maartens vader een hoofdrol, maar is de humor belangrijker dat het drama.

Het waarom

Waarom heb ik alle boeken van Maarten 't Hart in mijn bezit en waarom lees ik die zo graag? Simpel: ik woon in Maassluis en zijn boeken zijn prettig om te lezen. Als ze in Maassluis spelen zijn ze ook nog eens herkenbaar. Bovendien getuigen ze van een grote eruditie. Maarten weet heel veel, al is het dan misschien uit boeken, want hij leest sinds zijn vroege jeugd heel veel. Daarnaast houdt hij enorm van klassieke muziek, volgens hem de enige echte muziek. De literatuur en de muziek zijn dan ook terugkerende thema's in zijn boeken. Net als onbereikbare liefdes, het geloof, travestie, zijn hekel aan sport en verenigingen, zijn liefde voor Maassluis en Delft, etc.

Wat hem als schrijver zo bijzonder maakt is zijn grote belangstelling voor heel veel verschillende zaken en de begrijpelijke manier waarop hij die belangstelling weet te verwoorden. Alleen een enkele keer gaat hij te ver en draaft hij door. Zo zijn sommige stukken in De Som van Misverstanden en Johann Sebastian Bach onleesbaar. Teveel details en teveel herhaling. Soms is teveel enthousiasme dodelijk.

Verder niets dan goeds over deze man die ik twee keer in mijn leven heb ontmoet, in 1983 en in 2006, vlak na het verschijnen van Het Psalmenoproer.

Tips? De Vlieger, De Nakomer, De Aansprekers, De Gevaren van Joggen, De Groene Overmacht.

Bibliografie

1971 Stenen voor een ransuil roman

1973 Ik had een wapenbroeder roman

1973 Ratten wetenschappelijke studie

1975 Het vrome volk verhalen

1976 De kritische afstand essays

1976 Natuurlijke historie essays (met Midas Dekkers)

1976 Avondwandeling verhaal

1977 Mammoet op zondag verhalen

1977 Laatste zomernacht novelle

1978 De som van misverstanden essays

1978 Een vlucht regenwulpen roman

1978 De stekelbaars wetenschappelijke studie

1978 A study of a short term behaviour cycle proefschrift

1978 De dorstige minnaar verhalen

1979 Ongewenste zeereis essays en verhalen

1979 De aansprekers roman

1980 De droomkoningin roman

1981 De zaterdagvliegers verhalen

1982 De vrouw bestaat niet essays

1982 Alle verhalen

1983 De kroongetuige roman

1983 Het eeuwige moment essays

1984 De ortolaan Boekenweekgeschenk

1984 Het roer kan nog zesmaal om autobiografie

1985 De huismeester verhalen

1986 De jacobsladder roman

1987 De draagmoeder verhaal

1987 Het uur tussen hond en wolf roman

1988 De steile helling roman

1989 De unster verhalen

1990 Een dasspeld uit Toela essays

1991 Onder de korenmaat roman

1992 Een havik onder Delft essays

1993 Het woeden der gehele wereld roman

1996 Het gebergte. De tweeënvijftig romans van S. Vestdijk essays (met H. Br. Corstius)

1996 De nakomer roman

1997 Wie God verlaat heeft niets te vrezen. De Schrift betwist essays

2001 De bril van God. De Schrift betwist II essays

2002 De zonnewijzer roman

2004 Lotte Weeda roman

2006 Het psalmenoproer historische roman

2008 Het dovemansorendieet

2009 Verlovingstijd

Biografie

Nederlands prozaschrijver (Maassluis 25.11.1944). 't Hart schreef aanvankelijk onder het pseudoniem Martin Hart. Hij studeerde biologie in Leiden, specialiseerde zich als etholoog en promoveerde op A study of a short term behaviour cycle (1978), nog in datzelfde jaar omgewerkt tot De stekelbaars. Eerder had hij als bioloog al een studie over ratten gepubliceerd: Ratten. Over het gedrag, de leefwijze en het leervermogen van de rat, over rattenbestrijding en de rattenkoning. Met enkele aanwijzingen voor het houden van de rat als huisdier (1973). Vanaf 1970 trad hij als wetenschappelijk hoofdmedewerker in dienst bij de Rijksuniversiteit te Leiden.

Maarten 't Hart debuteerde als schrijver met de roman Stenen voor een ransuil (1971), aanvankelijk zonder veel succes. Aan zijn grotere bekendheid als publicist heeft bijgedragen dat hij vanaf 1976 met tal van artikelen meewerkte aan NRC/Handelsblad, Hollands Diep, de Haagse Post en Vrij Nederland. Inmiddels was met Ik had een wapenbroeder (1973) een tweede roman verschenen, maar pas met de verhalenbundel Het vrome volk (1974), bekroond met de Multatuliprijs 1975, begon een grotere erkenning van zijn literaire verdiensten. Daarna volgden de publicaties elkaar snel op: essays, korte verhalen en romans. Zijn eerste romans staan in het teken van het individueel isolement, ontstaan door het kleinburgerlijke, gereformeerde milieu waaruit zijn personages afkomstig zijn en hun seksuele geaardheid. De verhalen van Het vrome volk laten zien dat dit solipsisme autobiografische elementen bevat en dat de auteur eigen jeugdobsessies van zich afschrijft, maar minder rancuneus dan in eerdere romans. Aansluitend bij de thematiek van Het vrome volk, maar nog sterker autobiografisch gekleurd is de ‘roman van vader en zoon’ De aansprekers (1979). In deze roman komt het gereformeerde verleden in de sterk door dit geloof bepaalde gemeenschap van 't Harts geboortestadje met een scherp oog voor details en groot inlevingsvermogen terug.

De definitieve doorbraak als schrijver beleefde 't Hart met zijn roman Een vlucht regenwulpen (1978), die in korte tijd hoge oplagen behaalde. Bovendien werd deze roman in 1981 met veel succes door Ate de Jong verfilmd. In deze roman komt een onderwerp aan de orde dat ook in ander werk van 't Hart een rol zal spelen, namelijk de ingewikkelde verhouding tussen de beide seksen. De eigenzinnige standpunten die 't Hart in deze kwestie inneemt, bracht hem in conflict met feministen. In 1982 heeft hij zijn inzichten op dit punt gebundeld in De vrouw bestaat niet. Zowel in Een vlucht regenwulpen als in De droomkoningin (1980) worden liefde en verliefdheid als onaards beschreven en wordt de geliefde getransformeerd tot een platonisch ideaal. In later werk als De huismeester (1985) en De Jacobsladder (1986) scherpte 't Hart deze thematiek nog aan en gaf hij er een mysterieuzer en indringender beeld van.

Behalve de aan zijn vak ontleende biologische thema's speelt de muziek in het werk van ‘t Hart een niet te overschatten rol. De compositie van De droomkoningin is geïnspireerd op de chaconne-vorm, waarin een basthema telkens nieuwe tegenstemmen krijgt. Vooral Bach en Mozart nemen in zijn werk, maar ook in zijn leven een belangrijke plaats in. Zijn boek Johan Sebastian Bach (2000) werd in het Duits vertaald onder de veelzeggender titel Bach und Ich. Zijn grote kennis van muziek maakte dat hij regelmatig werd uitgenodigd als panellid van het radioprogramma Discotabel, waarin muziekuitvoeringen door kenners kritisch worden vergeleken.

Critici hebben 't Hart vaak verweten dat zijn werk weinig vernieuwend is en dat het aansluit bij oudere auteurs als Dickens, Fontane en vooral Vestdijk. 't Hart is echter van mening dat de roman de laatste honderd jaar überhaupt weinig veranderd is, in tegenstelling tot andere kunstvormen.

Het werk van Maarten 't Hart is in vele talen vertaald. Behalve de eerder genoemde Multatuliprijs kreeg hij de Jan Greshoffprijs voor zijn essays over literatuur in De som van misverstanden (1978).

Welkom

Waarom dit weblog? En waarom geen site? Omdat er op het hele internet geen webpagina over Maarten 't Hart te vinden is en omdat een blog makkelijker te maken is dan een website. Je kunt kiezen uit kant-en-klare sjablonen en toevoegingen en een weblog is gemakkelijker bij te houden. Simpelweg een nieuw bericht toevoegen en klaar is Kees! Bovendien heb ik inmiddels ruime ervaring met mijn weblog 'Rijk aan Vitaminen'.

Op deze manier zal er steeds iets nieuws te vinden zijn over uw en mijn favoriete schrijver.

Dit is slechts een introductie. Weldra zullen de bio- en bibliografie van 't Hart volgen, alsmede persoonlijke recensies van zijn boeken, links en nog veel meer.